Aktualizacja 28.12.2024
Zasiłek macierzyński to jedno z najważniejszych świadczeń dla przyszłych i świeżo upieczonych rodziców. Zapewnia ono stabilność finansową w pierwszych tygodniach i miesiącach życia dziecka, co ma ogromne znaczenie zarówno dla osób zatrudnionych na umowę o pracę, jak i prowadzących działalność gospodarczą. Poniżej znajdziesz szczegółowe informacje o tym, komu przysługuje zasiłek macierzyński, jak go obliczyć oraz co zrobić, aby zoptymalizować jego wysokość.
Kalkulator zasiłku macierzyńskiego
Kalkulator ma charakter jedynie poglądowy a dokonane wyliczenia nie mogą być traktowane jako wiążące i nie tworzą podstawy jakichkolwiek roszczeń względem WorkFlow Media Sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie (dalej jako „WFM”). Informacje uzyskane w wyniku użycia kalkulatora nie stanowią rekomendacji, porady prawnej, porady inwestycyjnej ani doradztwa podatkowego. Rzeczywista sytuacja podatnika może się w konkretnym przypadku różnić, w szczególności w zależności od okoliczności faktycznych, prawnych i finansowych. WFM nie ponosi odpowiedzialności za jakiekolwiek szkody wynikające lub związane ze skorzystaniem z kalkulatora.
Czym jest zasiłek macierzyński i kto może z niego skorzystać?
Zasiłek macierzyński to świadczenie wypłacane przez ZUS z tytułu urodzenia (lub przyjęcia na wychowanie) dziecka. Aby móc się o nie ubiegać, należy podlegać ubezpieczeniu chorobowemu:
- Umowa o pracę – ubezpieczenie chorobowe jest tutaj obowiązkowe.
- Działalność gospodarcza – ubezpieczenie chorobowe jest dobrowolne. Aby otrzymać zasiłek, należy je opłacać nieprzerwanie przez wymagany okres (co do zasady 90 dni, z wyjątkiem sytuacji opisanej dalej).
- Umowa zlecenie – w zależności od tego, czy jest to główne źródło dochodu i czy została zgłoszona składka chorobowa.
Zasiłek wypłacany jest przez maksymalnie 52 tygodnie, co obejmuje okres urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego (przy urodzeniu jednego dziecka). Jeżeli urodzi się więcej dzieci w jednym porodzie, prawo do świadczenia jest wydłużone zgodnie z przepisami Kodeksu Pracy.
Jak obliczyć zasiłek macierzyński – wygodny kalkulator
Aby dokładnie ustalić, ile pieniędzy otrzymasz w okresie macierzyńskim, najlepiej posłużyć się kalkulatorem zasiłku macierzyńskiego. Wystarczy wykonać kilka kroków:
- Wybierz formę zatrudnienia:
- Umowa o pracę.
- Działalność gospodarcza.
- Jeśli prowadzisz działalność gospodarczą:
- Określ rodzaj składek ZUS (duży, mały/preferencyjny czy inny).
- Podaj średnią miesięczną podstawę składki chorobowej z ostatnich 12 miesięcy (może to być deklarowana wyższa podstawa, jeśli chcesz zwiększyć przyszły zasiłek).
- Jeśli pracujesz na umowie o pracę:
- Podaj średnie miesięczne wynagrodzenie brutto z ostatnich 12 miesięcy.
- Wynik: Kalkulator pokaże Ci dwie opcje wypłacania zasiłku:
- 81,5% podstawy przez cały rok (jeśli wniosek o zasiłek rodzicielski zostanie złożony w ciągu 21 dni od porodu).
- 100% przez pierwsze 20 tygodni i 70% przez kolejne 32 tygodnie.
Dzięki tym obliczeniom zyskujesz przejrzysty obraz wysokości świadczeń. To szczególnie ważne w przypadku prowadzenia działalności, gdy możesz samodzielnie zdecydować o wyższej podstawie, a tym samym – wyższym zasiłku.
Zasiłek macierzyński na działalności gospodarczej
Warunki przyznania
Aby przedsiębiorca mógł otrzymywać zasiłek macierzyński, musi być objęty dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym i opłacać je terminowo. Standardowo obowiązuje 90-dniowy okres wyczekiwania, ale przy zasiłku macierzyńskim nie dotyczy on dnia porodu – można wnioskować o świadczenie już od pierwszego dnia opłacania składki chorobowej. Jedynym wyjątkiem jest sytuacja, gdy korzystasz z tzw. ulgi na start – wówczas nie ma możliwości dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego, a tym samym nie przysługuje Ci zasiłek.
Wysokość zasiłku
Podstawą do wyliczenia zasiłku jest średnia deklarowana podstawa składki chorobowej z ostatnich 12 miesięcy. Należy pamiętać, że:
- Minimalna podstawa w 2024 roku wynosi 60% przeciętnego wynagrodzenia (tj. 4 694,40 zł), co daje 2,45% składki chorobowej.
- Maksymalna podstawa może sięgać 250% przeciętnego wynagrodzenia (tj. 19 560 zł).
Jeśli przez część roku opłacana była niższa podstawa, a przez inną wyższa, to do wyliczenia zasiłku bierze się uśrednioną składkę z całego roku. Od tej kwoty odejmuje się następnie 13,71% (m.in. składka emerytalna, rentowa i chorobowa), co stanowi podstawę do wyliczenia świadczenia.
Przykład:
Katarzyna opłacała w 2023 r. duży ZUS z podstawą 4 161 zł. Po pół roku zadeklarowała wyższą podstawę 10 000 zł. Średnia z 12 miesięcy wynosi zatem 7 080,50 zł. Od tej kwoty odejmuje się 13,71%, otrzymując podstawę do wyliczenia zasiłku.
Pobieranie zasiłku a prowadzenie działalności
W trakcie pobierania zasiłku macierzyńskiego przedsiębiorcy są zwolnieni z opłacania składek społecznych i na Fundusz Pracy, pozostaje jedynie składka zdrowotna. Możesz również kontynuować pracę lub zawiesić działalność – nie wpływa to na utratę prawa do świadczenia.
Zasiłek macierzyński przy umowie o pracę
Warunki przyznania
Osoby zatrudnione na umowę o pracę nie muszą martwić się o ubezpieczenie chorobowe – jest ono obowiązkowe z urzędu. Wystarczy więc choćby jeden dzień zgłoszenia do ubezpieczenia, aby móc ubiegać się o świadczenie (nie dotyczy Cię okres wyczekiwania, który obowiązuje przy zwykłych zwolnieniach chorobowych). Ważne jest również złożenie wniosku w terminie 21 dni od porodu, jeśli chcesz otrzymywać 81,5% przez cały okres urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego.
Wysokość zasiłku
Podstawą do obliczenia zasiłku jest średnia miesięczna pensja brutto z 12 ostatnich miesięcy. Jeśli w tym czasie wystąpiły podwyżki lub obniżki pensji, wlicza się je proporcjonalnie do liczby przepracowanych miesięcy. Po ustaleniu średniej, odlicza się 13,71%, by uzyskać podstawę wymiaru świadczenia.
Przykład:
Marta otrzymywała 4 500 zł przez 2 miesiące, 4 700 zł przez 6 kolejnych miesięcy i 5 000 zł przez ostatnie 4 miesiące. Średnia wynosi 4 766,67 zł. Od tej kwoty odejmuje się 13,71%, co daje około 4 113,16 zł jako podstawę do wyliczenia zasiłku macierzyńskiego.
Okres urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego
W Polsce standardowy wymiar urlopu związanego z narodzinami dziecka to 52 tygodnie przy urodzeniu jednego dziecka. W tym czasie rozróżniamy:
- Urlop macierzyński (20 tygodni przy jednym dziecku).
- Urlop rodzicielski (32 tygodnie przy jednym dziecku).
Jeśli w jednym porodzie urodzi się więcej dzieci, okresy urlopów są dłuższe:
- 31 tygodni urlopu macierzyńskiego przy dwojgu dzieci, 33 – przy trojgu, 35 – przy czworgu, 37 – przy pięciorgu i więcej.
- Odpowiednio wydłuża się także urlop rodzicielski.
Nowe przepisy 2023–2024: dodatkowe 9 tygodni
Od kwietnia 2023 r. Kodeks Pracy wprowadza dodatkowe 9 tygodni urlopu rodzicielskiego, z którego skorzystać może tylko jeden z rodziców (nie można go przenieść na drugiego). Za ten okres przysługuje zasiłek w wysokości 70% podstawy.
Urlop ojcowski i „tacierzyński”
Urlop ojcowski (14 dni)
Ojcom przysługuje 14 dni urlopu ojcowskiego, z którego mogą skorzystać niezależnie od tego, czy matka przebywa w tym czasie na urlopie macierzyńskim. Wypłacany jest w wysokości 100% podstawy zasiłku. Można go wykorzystać do ukończenia przez dziecko 12. (dawniej 24.) miesiąca życia.
Urlop tacierzyński
Urlop tacierzyński stanowi część urlopu macierzyńskiego, którą może wykorzystać ojciec. Może on przejąć opiekę nad dzieckiem, jeśli matka wróci wcześniej do pracy lub zrezygnuje z dalszego urlopu macierzyńskiego. Urlop tacierzyński jest płatny tak samo jak macierzyński (100% podstawy za czas przejęty od matki), natomiast nie można go dzielić na mniejsze części tak elastycznie, jak urlop ojcowski.
Czy można podnieść wysokość zasiłku macierzyńskiego?
Tak, zwłaszcza jeśli prowadzisz działalność gospodarczą. Wystarczy zadeklarować wyższą podstawę wymiaru składek – musisz jednak pamiętać, że obejmuje to wszystkie składki (społeczne, zdrowotne i Fundusz Pracy), nie tylko chorobowe. Dodatkowo wyższa podstawa opłacana przez jeden miesiąc wpłynie na sumę zasiłku tylko w 1/12. Oznacza to, że decydując się na podniesienie podstawy tuż przed porodem, zwiększasz zasiłek, ale proporcjonalnie do liczby miesięcy z wyższą składką.
Najczęstsze pytania (FAQ)
1. Za jaki okres wypłacany jest zasiłek macierzyński?
Zasiłek macierzyński dotyczy okresu urlopu macierzyńskiego (20 do nawet 37 tygodni w zależności od liczby urodzonych dzieci) oraz urlopu rodzicielskiego (od 32 do 34 tygodni lub dodatkowych 9 tygodni indywidualnych), łącznie do 52 tygodni przy urodzeniu jednego dziecka.
2. Ile płatny jest urlop macierzyński?
- 100% podstawy wymiaru za okres urlopu macierzyńskiego.
- 70% podstawy za okres rodzicielskiego, jeśli wniosek jest złożony po 21 dniach od porodu.
- 81,5% za cały rok, jeśli wniosek złożysz w ciągu 21 dni po porodzie.
3. Czy L4 w ciąży wlicza się do macierzyńskiego?
Tak, L4 w ciąży jest zaliczane do urlopu macierzyńskiego, przedłużając tym samym łączny czas korzystania ze świadczenia.
4. Ile trwa urlop tacierzyński?
Urlop tacierzyński to część urlopu macierzyńskiego, którą może przejąć ojciec dziecka. Może on trwać od kilku do kilkunastu tygodni, w zależności od momentu rezygnacji matki z pozostałej części urlopu.
5. Ile wynosi zasiłek za urlop ojcowski?
Urlop ojcowski trwa 14 dni i jest płatny 100% podstawy. Można go wykorzystać w jednej lub dwóch częściach, ale do momentu ukończenia przez dziecko 12. miesiąca życia.
Podsumowanie
Zasiłek macierzyński to kluczowe wsparcie dla rodziców w pierwszym roku życia dziecka. Jego wysokość zależy od formy zatrudnienia i wysokości opłacanych składek, a okres wypłaty może obejmować nawet 52 tygodnie (lub więcej przy wieloraczkach). W przypadku działalności gospodarczej najważniejsze jest zadbanie o dobrowolne ubezpieczenie chorobowe i rozważenie wyższej podstawy opłacania składek, jeśli zależy Ci na większym świadczeniu.
Skorzystaj z naszego kalkulatora zasiłku macierzyńskiego, aby w kilka chwil obliczyć wysokość przysługującego Ci świadczenia – zarówno przy umowie o pracę, jak i działalności gospodarczej. Dzięki temu zyskasz pełny obraz finansów w okresie macierzyństwa i rodzicielstwa, co ułatwi Ci planowanie i zapewni większy spokój w tym wyjątkowym czasie.
